Υπάρχουν άπειρα παιδικά βιβλία της κλασικής λογοτεχνίας, αληθινά αριστουργήματα. Όμως το ποιο θα αγγίξει την ψυχή σου είναι καθαρά προσωπική υπόθεση. Τα καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας είχα πάντα ένα βιβλίο να διαβάσω. Μου το έπαιρνε συνήθως η μητέρα μου ή το διαλέγαμε μαζί. Διάβασα αρκετά βιβλία, και η αλήθεια είναι ότι ένα δεν έφτανε τρεις ολόκληρους μήνες. Διάβασα τα περισσότερα κλασικά βιβλία που έχουμε ξεφυλλίσει όλοι. Από αυτά, 10 είναι που λάτρεψα περισσότερο και δεν είναι τυχαίο ότι ανήκουν στα πιο αγαπημένα βιβλία όλων των εποχών. Αυτά τα βιβλία θα ήθελα πολύ να τα διαβάσει και το παιδί μου. Γιατί τα μηνύματά τους αντέχουν μέσα στο χρόνο και δικαίως. Η αγάπη, η αλληλεγγύη, η ανάγκη για ειρήνη και η ευημερία, η προσπάθεια για έναν καλύτερο κόσμο είναι πανανθρώπινες αξίες και ίσως ο λόγος που υπάρχουμε σε αυτή τη γη. Σας παρουσιάζω τα 10 αγαπημένα μου, που τα έχω πάντα στη βιβλιοθήκη μου. Ρίξτε μια ματιά και με την ευκαιρία, σκεφτείτε ποια είναι αυτά που λατρέψατε εσείς.
1. Το καπλάνι της βιτρίνας, Άλκη Ζέη
Η ιστορία παρουσιάζεται μέσα από τα αθώα μάτια της Μέλιας, ενός οχτάχρονου κοριτσιού. Η Μέλια και η δεκάχρονη αδελφή της Μυρτώ ζουν στη Σάμο το 1936. Ο παππούς τους, είναι ο παππούς που κάθε παιδί θα ήθελε να έχει, αλλά δεν το ξέρει ακόμα. Αυτός ο παππούς λοιπόν τους αφηγείται αρχαίους ελληνικούς μύθους που διαβάζοντάς τους, τους μαθαίνεις κι εσύ. Στο σαλόνι του σπιτιού τους, σε μια βιτρίνα, είναι βαλσαμωμένος ένας τίγρης (ή καπλάνι όπως τον έλεγαν στο νησί). Για το καπλάνι τα δύο κορίτσια ακούν μαγευτικές ιστορίες από τον ξάδελφό τους τον Νίκο που είναι φοιτητής στην Αθήνα. Η Μέλια και η Μυρτώ περιμένουν να έρθει το καλοκαίρι, για να πάνε στο Λαμαγάρι να δουν τους φίλους τους, και περισσότερο να δουν το Νίκο και να ακούσουν ιστορίες για το καπλάνι. Αλλά αυτό το καλοκαίρι είναι πολύ διαφορετικό από όλα τα άλλα καθώς τη δημοκρατία διαδέχεται η δικτατορία. Από εκεί και πέρα οι ιστορίες του Νίκου αλλάζουν, αποκτούν σοβαρότητα και το κυριότερο, τώρα πια είναι αληθινές. Σε λίγο όλοι μπαίνουν στο παιχνίδι του καπλανιού της βιτρίνας – κι εσύ που το διαβάζεις ακόμα περισσότερο – και ικροί και μεγάλοι και ζουν μια περιπέτεια που θα τους αλλάξει για πάντα τη ζωή.
2. Παραμύθι χωρίς όνομα, Πηνελόπη Δέλτα
Το παραμύθι διαδραματίζεται στο φανταστικό βασίλειο των Μοιρολατρών, όπου ο βασιλιάς, Αστόχαστος ενδιαφέρεται μόνο για τη διασκέδαση και κατασπαταλά τη δημόσια περιουσία, αδιαφορώντας για το μέλλον της χώρας. Εξαιτίας της επιπολαιότητας του βασιλιά η χώρα οδηγείται στη χρεωκοπία και οι κάτοικοι αρχίζουν να την εγκαταλείπουν – σας θυμίζει κάτι;. Το κράτος επιβιώνει μόνο χάρη στην οικονομική βοήθεια από τα γειτονικά βασίλεια, όπου βασιλεύουν ο «Εξάδελφος Βασιλιάς» και ο «Θείος Βασιλιάς». Μέχρι που μία ημέρα, αντί για την επόμενη «δόση» της οικονομικής βοήθειας φθάνει ένα καλάθι που περιέχει μία γαϊδουροκεφαλή. Ο γιος του βασιλιά, Συνετός, μην αντέχοντας να βλέπει την πατρίδα του να οδηγείται στην καταστροφή, αναλαμβάνει το δύσκολο εγχείρημα της σωτηρίας της. Με τη βοήθεια της μικρής του αδελφής και τη συνδρομή δύο γυναικών, της Γνώσης και της Φρόνησης, ξεκινά μια δύσβατη πορεία, παραμερίζοντας αντιξοότητες και δυσκολίες. Το θάρρος του, η εργατικότητά του, η αφοσίωσή του στο στόχο του και η εμπιστοσύνη του στους ανθρώπους θα τον βοηθήσουν να φέρει πίσω στη χώρα την ευημερία και την ελπίδα.
3. Όταν ο ήλιος, Ζωρζ Σαρή
Αθήνα, περίοδος Κατοχής. Η δεκαεξάχρονη Ζωή προσπαθεί να καταλάβει. Προσπαθεί να καταλάβει γιατί ο πόλεμος, γιατί οι θάνατοι, γιατί η κατάκτηση της χώρας από τους Ναζί, γιατί η πείνα και οι κακουχίες. Και σιγά σιγά, θα αρχίσει να αντιδρά με τις μικρές της δυνάμεις ώστε να επιστρέψει στην Ελλάδα η πολυπόθητη ελευθερία. Η Ζωή θα μεγαλώσει στη φρίκη της πείνας, θα ελπίσει όταν οι μεγάλοι θα πάρουν τα όπλα να αποτινάξουν τον ζυγό, θα κλάψει, θα θελήσει –παιδί δεν είναι;– να χαρεί. Γύρω της ένας κόσμος παράξενος, σκληρός, ανάλγητος, που τρέχει να γλιτώσει, που τρέχει να βρει ένα κομμάτι ψωμί, οι εκτελέσεις, η αισιοδοξία πως όλα θα τελειώσουν. Τα μάτια της θα δουν πολλά. Θα υποφέρει, θα γνωρίσει την ελπίδα, θα ζήσει μ’ αυτήν ώσπου να έρθει το τέλος του κακού. Κι όταν έρθει, τότε θα μετρήσει τις πληγές και θα προχωρήσει.
4. Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα, Μενέλαος Λουντέμης
Βασικός ήρωας του έργου, ο Μέλιος. Ένα παιδί ορφανό που κυνηγά, αναζητά τα γράμματα, τη μόρφωση, τη γνώση και ο οποίος στην προσπάθειά του αυτή αντιμετωπίζει πλήθος προβλημάτων τα οποία όμως πάντα τα αντιπαλεύει, πάντα τα ξεπερνά. Συνοδοιπόροι σ΄ αυτή την δύσκολη αλλά μαγική διαδρομή άνθρωποι πολλοί, άλλοι καλοί, άλλοι κακοί, άλλοι σύμμαχοι, άλλοι εχθροί. Ξεχωριστή η θέση της Αγράμπελης, της συμμαθήτριας του Μέλιου και του μεγάλου αλλά δυστυχώς ανεκπλήρωτου έρωτα αυτού επειδή κάποιοι άλλοι το θέλησαν, κάποιοι άλλοι το αποφάσισαν. Οι λόγοι για τους οποίους κάποιος πρέπει να διαβάσει το βιβλίο, είναι για να αντιληφθεί πόσο αξίζει να τολμάς. Να καταλάβει ότι η αδικία, η περιθωριοποίηση παραμένουν παθογένειες της κοινωνίας μας και ότι η ισότητα παραμένει, εξακολουθεί να είναι ζητούμενο. Να βρει το κίνητρο να προσπαθήσει να φτιάξει έναν κόσμο καλύτερο, να κάνει τον εαυτό του καλύτερο, να γίνει και αυτός ένας Μέλιος.
5. Όλιβερ Τουίστ, Κάρολος Ντίκενς
Ο Όλιβερ Τουίστ ήρθε στον κόσμο λίγα μόλις λεπτά πριν πεθάνει η μητέρα του. Ύστερα από ένα τόσο τραγικό γεγονός, η ζωή του δε φαντάζει καθόλου ευοίωνη… Μέσα σ’ έναν κόσμο που δε συγχωρεί και δε χαρίζει, θύμα της πιο μεγάλης ένδειας, το μικρό αγόρι πρέπει να μεγαλώσει και να επιβιώσει. Πώς όμως να νικήσει κανείς την πείνα και την κακομεταχείριση χωρίς να στραφεί στο έγκλημα; Μέσα από μια άκρως ρεαλιστική διήγηση, ο Κάρολος Ντίκενς σκιαγραφεί τη δύσκολη ζωή των παιδιών της εργατικής τάξης στη βικτοριανή Αγγλία. Καταδεικνύει στους εφησυχασμένους αστούς αναγνώστες του πως οι μικροί αναξιοπαθούντες, τους οποίους τόσο φοβούνται και περιφρονούν, δεν είναι παρά το αποτέλεσμα των νόμων που οι ίδιοι έφτιαξαν. Ανάμεσα στην εκμετάλλευση και το έγκλημα, τα παιδιά αυτά δεν έχουν καμία άλλη επιλογή…
6. To ημερολόγιο της Άννα Φρανκ, Anne Frank
Η Άννα Φρανκ γεννήθηκε στη Φραγκφούρτη της Γερμανίας το 1929. Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία το 1933 αναγκάζει την οικογένειά της να καταφύγει στην Ολλανδία, για να αποφύγει τις διώξεις που εξαπολύει το ναζιστικό καθεστώς ενάντια στις εβραϊκές κοινότητες. Το 1942, η δεκατριάχρονη Άννα μαζί με την οικογένειά της κρύβονται στο πίσω μέρος ενός σπιτιού στο Άμστερνταμ. Για τα επόμενα δύο χρόνια, θα καταγράψει στο ημερολόγιό της την οδυνηρή εμπειρία του εγκλεισμού. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια και χιούμορ, στις καταγραφές της έχει αποτυπωθεί ο αγώνας ενός κοριτσιού να διαφυλάξει, ακόμα και μέσα στον χειρότερο κίνδυνο, την ελευθερία της σκέψης, τη φαντασία και τη χαρά της παιδικής αθωότητας. Εβδομήντα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση, το ημερολόγιο αυτό παραμένει η πιο συγκινητική ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου και ένας συγκλονιστικός ύμνος στο ιδεώδες της ελευθερίας.
7. Η καλύβα του Μπάρμπα Θωμά, Beecher – Stowe, Harriet
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει συγκινηθεί διαβάζοντας το αθάνατο έργο της Χάρριετ Μπίτσερ Στόου, που έχει μεταφραστεί σε τριάντα επτά γλώσσες κι είναι το βιβλίο που, περισσότερο απ’ οποιοδήποτε άλλο, συνέβαλε στην κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ. Ο μπάρμπα-Θωμάς, η μικρή Εύα, η Τόπσυ, ο Σάιμον Λεγκρί, είναι ονόματα που έχουν μπει στο καθημερινό λεξιλόγιο όλων των λαών του κόσμου. Και οι δραματικές περιπέτειες των μαύρων, που οι οικογένειές τους διαλύονται για να πουληθούν εδώ κι εκεί, επηρέασαν κι επηρεάζουν ακόμα και σήμερα τον τρόπο σκέψης και το συναισθηματικό κόσμο αυτών που πιστεύουν στην ελευθερία και στην ισότητα.
8. Οι άθλιοι, Βίκτωρ Ουγκώ
Γιάννης Αγιάννης, πρώην κατάδικος, μετά την αποφυλακισή του παρέχει ευεργεσίες και βοηθά φτωχούς ανθρώπους που έχουν ανάγκη. Παρά τις καλές πράξεις του, δεν μπορεί να ξεφορτωθεί το παρελθόν του που τον κατατρέχει και το στιγματισμό του κατάδικου. Ωστόσο, ζει μια ζωή προσφέροντας μόνο καλό, ακόμα και αν πρέπει να κρύβεται, και μεγαλώνει ένα κοριτσάκι, την Τιτίκα. Παράλληλα με την ιστορία του Γιάννη Αγιάννη περιγράφονται και οι ιστορίες άλλων ατόμων που συνδέονται μεταξύ τους με διάφορους τρόπους. Ακόμα, δίνονται πολλά ιστορικά στοιχεία, τόσο για τη μάχη στο Βατερλό και τη ζωή του Ναπολέοντα, όσο και για τη ζωή στο Παρίσι και γενικά τη Γαλλία του 19ου αιώνα. Οι Άθλιοι γράφτηκαν το 1862 και η εποχή που περιγράφουν είναι από το 1815 έως το 1833. Ο Ουγκό λέει τις απόψεις του σε θέματα όπως η πολιτική, η ηθική, οι νόμοι, η γλώσσα (αργκό), η θρησκεία. Εξαίρει τη σημασία της εκπαίδευσης στην ποιότητα ζωής του ανθρώπου. Όλο το έργο το διαπερνά η αντίληψη ότι η έλλειψη εκπαίδεσης και η φτώχια οδηγούν στην εξαθλίωση. Πιο επίκαιρο από ποτέ.
9. Χωρίς οικογένεια, Hector Malo
Ο μικρός Ρεμί μαθαίνει στα οκτώ του χρόνια πως είναι ορφανός. Η είδηση αυτή τον σημαδεύει βαθιά κι αλλάζει ολότελα τη ζωή του. Διωγμένος από το σπίτι της θετής μητέρας του, μπαίνει στη δούλεψη του γερο-Βιταλί, που δίνει παραστάσεις στους δρόμους μ’ έναν παράξενο θίασο από εκπαιδευμένα ζώα. Έτσι αρχίζουν τα βάσανα του μικρού Ρεμί. Περιπλανιέται στις πόλεις και στα χωριά και γνωρίζει την απανθρωπιά και την υστεροβουλία των ανθρώπων. Όμως δεν απογοητεύεται, γιατί συνάμα γνωρίζει και την ανθρωπιά και την καλοσύνη στο πρόσωπο του αφεντικού του, της θετής του μητέρας, του Ματία, του φίλου του, και πολλών άλλων, που συναντά στην πολύπαθη περιπλάνησή του. Ευτυχώς για όλους η συγκινητική ιστορία του Ρεμί και οι περιπέτειές του έχουν αίσιο τέλος.
10. Η Πολυάννα Μαμά, Elaanor Porter
Ένα αμιγώς κοριτσίστικο βιβλίο που λάτρεψα. Η Πολυάννα ορφανή από μητέρα, χάνει και τον πατέρα της και πέφτει στα χέρια της πλούσιας και γεροντοκόρης θείας Πόλυ που δεν ενέκρινε ποτέ τον γάμο από έρωτα της αδελφής της με τον φτωχό πάστορα. Η θεία Πόλυ μένει στο Μπέλντιγκσβιλ στο Βερμόντ και ζει με πολύ αυστηρούς κανόνες, δεν αγαπάει τα παιδιά και αναλαμβάνει την Πολυάννα από αίσθηση καθήκοντος προς την αδελφή της και προσπαθεί επί ματαίω να τιθασεύσει τη χαρά και την αισοδοξία της ανεψιάς της. Η Πολυάννα αγαπιέται από τους κατοίκους της μικρής πόλης αμέσως και όλοι αρχίζουν να παίζουν το «παιχνίδι της χαράς» έως ότου η Πολυάννα τραυματίζεται σε αυτοκινητιστικό ατύχημα και μένει παράλυτη μη μπορώντας να χαρεί για τίποτε. Τότε, είναι η σειρά της μικρής πόλης να ενθαρρύνει την Πολυάννα. Το βιβλίο τελειώνει με τη θεία Πόλυ να παντρεύεται τον αγαπημένο της και την Πολυάννα να περπατά.
Φαίη Ζησοπούλου